استطاعت و تمکن مالی زوج و تمکین زوجه، از جمله شرایط پرداخت نفقه است. بنابر این در صورت وجود این دو شرط (تمکین زوجه و استطاعت مالی زوج)، و استنکاف زوج از پرداخت نفقه، زوج مرتکب جرم «ترک انفاق» شده و مستوجب مجازات خواهد بود. به منظور آشنایی با نفقه و شرایط تحقق جرم ترک انفاق توجه به نکات ذیل خالی از فایده نیست:
نفقه زوجه شامل چیست؟
نفقه زوجه شامل «همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زوجه از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینههای درمانی و بهداشتی و خادم (در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض) میباشد.
پرداخت نفقه از چه زمان آغاز میشود؟
پس از انعقاد عقد ازدواج، تعهد زوج به پرداخت نفقه زوجه آغاز شده و این تعهد تازمانی که رابطه زوجیت میان زوجین برقرار است، ادامه مییابد (البته تکلیف زوج به انفاق منوط به تمکین زوجه از وی است که توضیح آن خواهد آمد)
پرداخت نفقه به چه ترتیب صورت میگیرد؟
زوج و زوجه با توافق یکدیگر، روشی را برای پرداخت نفقه به زوجه انتخاب میکنند و از آن پس، پرداخت نفقه به آن روش انجام میگیرد.
تعیین میزان نفقه چگونه است؟
برای تعیین میزان نفقه، قانون، جدول یا فرمولی وجود ندارد بلکه میزان نفقه بر مبنای نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زوجه و منطبق با عرف زمان و مکان زندگی زوجین تعیین میشود.
تکلیف عدم استطاعت مالی زوج چیست؟
پرداخت نفقه زمانی بر زوج واجب است که وی تمکن و استطاعت مالی لازم برای پرداخت آن را داشته باشد. بدین ترتیب، یکی از شرایط تحقق جرم ترک انفاق، «تمکن و استطاعت مالی زوج» است و در صورتی که زوج توانایی و استطاعت لازم برای پرداخت نفقه نداشته باشد، ملزم به پرداخت نفقه نبوده و ارتکاب جرم ترک انفاق نیز منتفی خواهد بود.
تمکین زوجه:
شرط دیگر تحقق جرم ترک انفاق، تمکین زوجه از زوج است. منظور از تمکین، انجام وظایف زناشویی است که پس از ازدواج به عهده زوجه میباشد. بنابراین، در صورتی که زوجه بدون عذر موجه از ایفای وظایف و تکالیف زناشویی خودداری نماید و زوج نیز مبادرت به ترک انفاق وی نماید، عمل ارتکابی زوج جرم نبوده و قابل تعقیب و مجازات نخواهد بود.
مجازات جرم ترک انفاق:
در صورتی که زوج تمکن مالی مناسب برای پرداخت نفقه داشته باشد و زوجه نیز از وی تمکین کند، و همچنان زوج از پرداخت نفقه خودداری نماید، وی مرتکب جرم ترک انفاق شده که عمل وی مستوجب حبس از 3 ماه و یک روز تا 5 ماه (به نظر قاضی رسیدگیکننده) میباشد.